مطالعه روی عنصرها به حدود دو هزار پانصد
سال پیش بر می گردد. زمانی که تالس فیلسوف یونانی آب راعنصر اصلی سازندهی جهان هستی
می دانست . دویست سال پس از او ارسطو سه عنصر هوا و خاک و آتش را به عنصرپیشنهادی
تالس افزود و این چهار عنصر را عنصرهای سازندهیکاینات تصورکرد . این دیدگاه تا دو
هزارسال بعد نیز مورد مورد پذیرش بود تا این که در سال ١٦٦١میلادی رابرت بویل
دانشمند انگلیسی با انتشار کتابی با عنوان شیمی دان شکاک مفهوم تازه ای از عنصر را
معرفی کرد . وی دراین کتاب ضمن معرفی عنصر به عنوان ماده ای که نمی توان ان را به
مواد ساده تر تبدیل کرد شیمی را علمی تجربی نامید و از دانشمندان خواست که افزون بر
مشاهده کردن اندیشیدن و نتیجه گیری کردن که هر سه تنها ابزار یونانیان در مطالعهی
طبیعت بود به پژوهش های علمی نیز اقدام کنند . توصیه های او مورد توجه قرار گرفت و
در سال ١٨٠٣جان دالتون شیمی دان انگلیسی با نظریه یاتمی خود گام مهمی برای مطالعه ی
ماده و ساختار آن برداشت .دالتون بااستفادهاز واژه ی یونانی اتم به معنای تجزیه نا
پذیر است ذرهای سازنده ی عنصرها را توضیح داد . این ایده که همه ی مواد از ذره های
کوچک و تجزیه ناپذیر ی به نام اتم ساخته شده اند نخستین بار ٢٥٠٠سال پیش توسط
دموکریت فیلسوف یونانی مطرح شده بود اما دالتون با اجرای آزمایشهای بسیار ازنو به
ان نتیجه گیری دست یافت . وی نظریه ی اتمی خود را در هفت بند به این ترتیب بیان کرد
:١- ماده از ذرات تجزیه ناپذیری به نام اتم ساخته شده اند .٢- همه یاتمهای یک عنصر
مشابه یک دیگرند .٣- اتم ها نه بوجود می ایند و نه از بین می روند .٤- همه ی اتمهای
یک عنصر جرم یکسا ن و خواص شیمیایی مشابه ای دارند .٥- اتمهای عنصرهای مختلف به هم
متصل میشوند و مولکولها رابه وجود می اورند .٦- در هر مولکول از یک ترکیب معین
همواره نوع و تعدادنسبی اتمهای سازنده ی آن یکسان است.٧- واکنشهای شیمیایی شامل
جابجایی اتمها یا تغییر در شیوه ی اتصال انها در مولکولهاست .در این واکنش اتم ها
خود تغییری نمی کنند .الکترون نخستین ذره ی زیراتمی شناخته شدهپس از کشف الکتریسیته
ی ساکن یا مالشی در آغاز قرن نوزدهم میلادی به این نکته پی برده شدکه بارهای
الکتریکی مثبت یا منفی ایجاد شده به هنگام مالیدن یک جسم روی جسم دیگر از جایی نمی
ایندو پیدایش آنها به خود ماده و شاید به اتمهای سازنده ی ان مربوط
میشود.
.مایکل فارادی دانشمند معروف انگلیسی مشاهده کرد که به هنگام عبور جریان
برق از میان محلول یک ترکیب شیمیایی فلزکار(برق کافت) یک واکنش شیمیایی در ان به
وقوع می پیوندد .فیزیک دان ها رای توجیه این مطلب ذره ای بنیادی پیشنهاد کردند و ان
را الکترون نامیدنداما درآ زمان به وجود رابطه میان اتم و الکترون پی برده نشد . و
بعد از ان تا مسون با آزمایش هوشمندانه ای به نتایج جالبی دست یافت که به این شرح
می باشند :١- پرتو های کاتدی (مانند نور) به خط راست حرکت میکنند . چون اگر در مسیر
پرتو های کاتدییک جسم را قرار دهیم سایه ی ان جسم در انتهای لوله مشاهده می شود.٢-
پرتو های اتدی به هنگام عبور گاز رقیق درون لوله را ملتهب می سازد . پر تو های
کاتدیضمن عبور از لوله بخشی از انرژی خود را به اتمهای گازی داخل لوله منتقل میکنند
و اتمهای گازیپرانرژی میشوند این اتمها ی گازی پرانرژی انرژی خود را بصو رت ور به
ما پس می دهند .٣- پر تو های کاتدی دارای بار الکتریکی منفی هستند اگر در مسیر پرتو
های کا تدییک میدانالکتریکی قرار دهیم پرتو های آندی سمت قطب مثبت منحرف میشوند
بنابر این دارای بارالکتریکیمنفی هستند .همه ی مواد دارای الکترون هستند . جنس کاتد
هر چه باشد پرتو ایی باخواص یکسان تولید میشودبنابراین پرتوهای کاتدی به نوع کاتد
بستگی ندارد و این پرتوهاباید از چیزی ساخته شده باشند که در همه یمواد مشترک باشند
این ذرات دارای بار منفی تامسون بعد ها الکترون نام گرفت .در حالی که تامسون مشغول
مطالعه بر روی پرتوهای کاتدی بود کشف بسیار مهمی در فرانسهبه وقوع پیوست .در سال
١٨٩٦هانری بکرل فیزیکدانی که روی خاصیت فسفرسانس مواد شیمیایی کار می کردبه طور
تصادفی با پدیده ی جالبی به قرار زیر مواجه شد :هانری با علا قه مندی کار پدرش را-
که روی مواد فسفر سانس کار می کرد- دنبال می کرد . درآن زمان هانری با خواندن مقاله
ای درمورد شیوه ی تولید پرتوهایxکه به تازگی توسط رونتگن کشف شده بود در این اندیشه
فرو رفت که شاید مواد دارای خاصیت فلوئورسانس یا فسفرسانس نیز هنگام نور افشانی
چنین پرتوی مرموزی را تابش میکنند . از این رو برآن شدکه ترکیب هایی برگزیند و در
این باره به تحقیق بپردازد . او برای این کار بلورهای ماده ای را برای مدتی در
برابر نور خورشید قرار می داد وبی درنگ در محیطی تاریک روی یک فیلم خام عکاسی
میگذاشت که درون یک پاکت کاغذی تیره بود .پس از چند دقیقه فیلم را برداشته ظاهر
میکرد و از روی میزان وضوح تصویر شدت تابش ان ماده را اندازه میگرفت .
روز چهار
شنبه ٢٦فوریه ١٨٩٦هانری در ادامه ی آزمایش ها یش روی مواد فسفر سانس طبیعی ترکیبهای
اورانیم دار پدرش دو قطعه از بلورهای یکی از این ترکیب ها را برداشت و همه ی وسایل
کار خود را اماده کرد . اما از ان جا که هوای شهر پاریس کاملا ًابری بود از انجام
ازمایش چشم پوشی کردو دو قطعه بلور را همراه با فیلم خام عکاسی در کشوی میز خود
گذاشت و چند ساعتی به مطالعه پرداخت .عصر نیز زودتر از همیشه آزمایشگاه را به قصد
خانه ترک کرد . وضعیت هوا چند روزی به همین منوال بود وتعطیلات اخرهفته نیز کار را
بیشتر به تعویق انداخت .
بامداد روز دوشنبه اول مارس هنگامی که هانری به
آزمایشگاه خود پانهاد یک باره به یادبلورهای درون کشوی میز خود افتاد . باعجله سراغ
آنهارفت و تصمیم گرفت فیلم درون کشو را ظاهر کند .او با کنجکاوی فیلم را به تاریک
خانه برد وان را در محلول ظهور عکس قرار داد . پس از چند دقیقه هیجان زده از تاریک
خانه بیرون امد پشت میز کار خود نشست و عبارت زیر را نوشت : « دوشنبه اول مارس ساعت
٤٠/٩ نتیجه ی آزمایش روی نمونه ی شماره ی سیزده : با اینکه آزمایشهایم روی موادفسفر
سانس نشان داده بود که همواره وضوح تصویر پس از چند ثانیه به شدت کاهش می یابد اما
در این آزمایش برخلاف انتظارم پس از این مدت حضور در تاریکی ایجاد تصویری بااین
وضوح شگفت انگیز به نظر می رسد . نمیدانم چرا؟ اما فکر می کنم که پدیده ی تازهای را
کشف کرده ام . »هانری با مشاهده ی موضوع زیر نتیجه گرفت که پدیده ی تازه ای را کشف
کرده است :هانری انتظار داشت اثرات بسیار کمی را بر فیلم عکاسی مشاهده کند اما در
کمال تعجب اثراتبسیار شدیدی را مشاهده کرد بنابراین به این نتیجه رسید که این
پرتوها مربوط به فسفر سانس نیست ضمنا ًاین پرتوها اشعه x نیز نبودند چون برای تولید
اشعه ی x نیاز به پرتوی کاتدی داریمبنابراین هانری به این نتیجه رسید که پرتوهای
جدیدی را کشف کرده است "
موارد استفاده
کنونی اشعه ایکس در ادامه سفر |
از آنجا که این کارتون نشان می دهد ، اشعه
ایکس را راه درازی را از . به سادگی عکاسی استخوان ها. امروز ، بسیاری از جنبه های . جهان پزشکی وابسته به اشعه ایکس را اختراع. تمام حقوق محفوظ گرامیداشت صدمین سالگرد تأسیس شرکت رادیولوژی 92 |
. پس از
دوره ای از اختلاف و مشکل ، بهبود شدید ایجاد شده جدید و بهبود یافته اشعه ایکس
دستگاه. . لوله های
گاز غیر قابل اطمینان از قرار گرفتن در معرض بودند بهبود منحنی با کاتد ورق که کاهش
میزان آلوده به طور همزمان در حالی که کوتاه شدن طول. 93
این بهبود پایدار بود به دنبال با اختراع مدرن از بالا خلاء ، که ، ایجاد
duplications قابل اعتماد ، انعطاف پذیر ، و امن تر از لوله های سنتی است.
94 این پیشرفت امکان پذیر اختراع از بسیاری از دستگاه
های مورد استفاده در بیمارستان ها امروز. . برای اولین بار از این پیشرفت های سی تی بود اختراع از گربه ، یا ، اسکن. . اسکن اختراع در سال 1972 توسط مهندس انگلیسی گادفری Hounsfiel و آفریقای جنوبی فیزیکدان آلن Cormack ، گربه اساسا اشعه ایکس لوله که لوله گذشت در محافل اطراف بیمار ، که دروغ گفتن در بزرگ. . هزاران نفر از تصاویر گرفته شده را ایجاد می کند بسیاری از زوایای مختلف و از این 3 - توسعه یک تصویر است ؛ 95 اولین اسکنر ساعت زمان برای جمع آوری چند تصویر و تعداد روز تا کامل تجزیه و تحلیل امروز ، طول می کشد فقط 350 میلی ثانیه برای تکمیل چهار و تصاویر کمتر از یک دوم برای ایجاد مدل. گربه اسکن در درجه اول مورد استفاده برای تشخیص ضربه مغزی ، پوکی استخوان ، سرطان و. 96 . روش به طور مشابه ، ام آر آی ، تشدید آن حال آغاز در سال 1946 هنگامی که دو دانشمند ، فلیکس بالاخ و ادوارد Purcell ، به طور مستقل کشف پدیده مغناطیسی. , . بین سال های 1950 و 1970 ، رزونانس مغناطیسی هسته ای تشدید مغناطیسی بود در درجه اول برای استفاده فیزیکی ، شیمیایی و. . با این حال ، در سال 1977 ریموند Damadian نشان داد استفاده از ام آر آی بر روی کل بدن. 97 ام آر آی کار می کند به همین ترتیب به گربه اسکن ، به دست گرفتن ، تصاویر مقطعی از بدن عبور بر اساس اتم هیدروژن و چرخش آنها. را اسکن گرفته شده از محل گربه ها ، و نیز در بر داشت محل در توسعه مواد مخدر و در حال توسعه واحدهای خنک کننده برای هر دو ناسا و دولت آمریکا نیست. 98 . چندین تکنیک های تصویر برداری دیگر تکامل یافته از پرتو ایکس ، از جمله است پت (توموگرافی انتشار پوزیترون) ، SPECT ، و سونوگرافی. پت است بدن بر اساس رادیواکتیو در ایزوتوپ در انسان است و استفاده می شود در درجه اول مغز را برای تحقیق در درمان صرع ، سرطان ، پارکینسون و آلزایمر بیماری است. 99 SPECT ، که آن هم ایزوتوپ بر اساس رادیواکتیو در تاریخ ، بسیار مهم است در تشخیص سرطان استخوان و مشکلات با جریان خون به مغز ، قلب و کبد می شود. 100 اولتراسوند ، بر اساس امواج صوتی ، در حال حاضر در همه جا مورد استفاده در بیمارستان ها و نقش مهمی در ماموگرافی ، مراقبت از نوزاد ، و قلب است. 101 . پیشرفت در عرصه ایکس ری امروز ادامه می دهیم. . درمان در حال تبدیل شدن حداقل تشکر گریزان به اقدامات احتیاطی استاندارد. 102 حتی اشعه ایکس فیلم به زودی ممکن است به جای اشعه ایکس ری جذب نایلون ، که اجازه می دهد تصاویر را به راحتی برای دستکاری بر روی دیسک کامپیوتر منتقل و ذخیره سازی. 103 ایکس ماشین آلات دستگاه های امنیتی نیز استفاده می شود تبدیل به غیر در پزشکی به عنوان تنظیم می باشد. . فرودگاه ها ، ساختمان های دولتی ، و سایت های عمومی در حال حاضر ماشین آلات مجهز به بمب را بررسی کنید و سلاح ، و موارد دیگر است که می تواند امنیت ملی به خطر اندازد. . اشعه ایکس همچنان نقش مهمی در آمریکا ، و همچنین در سراسر جهان ، جامعه بیش از یک قرن پس از اختراع آن است. |
از تابشهای الکترو مغناطیسی و از جنس نور و اشعه ایکس هستند. این اشعه طول موجهایی کوتاهتر از طول موج نور و اشعه ایکس دارد و بر سلول های بینایی اثر مخرب میگذارد. اشعه گاما مانند تابشهای دیگر الکترو مغناطیسی با سرعت نفوذ منتشر میشوند . توانایی نفوذ این اشعه خیلی بیشتر از توانایی نفوذ اشعه بتا و اشعه آلفاست. اشعه گاما به هنگام فروپاشی هسته عناصر رادیو اکتیو به وجود می آید.. هسته رادیو اکتیو وقتی اشعه گاما تابش کند مقداری از انرژی خود را از دست میدهد ولی در ساختمان آن تغییری به وجود نمی آید. هر چه هسته رادیو اکتیو اشعه گاما با طول موج کمتر تابش کند انرزی تابشی آن بیشتر و توانایی نفوذ آن زیادتر میشود. مثلا اگر هسته ای ۵ میلیون الکترون ولت از دست بدهد، توانایی نفوذ اشعه آن به قدری زیاد است که از ورقه اهن به ضخامت ۲/۵ سانتیمتر، آبی به عمق ۲۳ سانتیمتر یا ورقه ای از سرب به قطر ۱۳ میلیمتر میتواند تنها جلو عبور نصف آن را بگیرد. به این ترتیب سرب بهترین وسیله برای جلوگیری از اشعه گاماست.
اشعه گاما اشعه هنگام عبور از مواد با اتمهای آن برخود میکند و گاه بر اثر این برخوردها ممکن است الکترونها از اتمهای این مواد جدا شوند و یون تولید کنند. این فرایند را یونیزاسیون ( یونش ) گویند.
اشعه گاما هنگامی که از بدن بگذرد، در بافتها یونش میکنند. اشعه گاما اگر بیش از اندازه به بدن بتابد، ممکن است به سلول های بدن اسیب برساند. همیشه اشعه گاما از طریق آبی که می آشامیم یا هوایی که تنفس میکنیم، به ما می رسد اما چون مقدار آن بسیار ناچیز است، خطری برای ما ندارد.
با اینکه اشعه گاما به میزان زیاد ممکن است برای بدن خطر ناک باشد، ولی گاه فایده بسیار دارد. از این اشعه میتوان برای درمان برخی بیماریهای سرطانی و نارحتیهای پوستی استفاده کرد. درمان به وسیله اشعه گاما را رادیوتراپی می نامند. در صنعت نیز از اشعه گاما که از رادیم و کبالت رادیو اکتیو با قدرت زیاد تابش میشوند، برای پیدا کردن حفره های ریز و شکستگیهای قطعات فلزی استفاده میکنند. دانشمندان اشعه گاما را برای نگهداری مواد غذایی و جوش دادن لاستیک نیز به کار برده اند.
فرهنگنامه کودکان و نوجوانان؛ جلد سوم؛ نشر فرهنگنامه، شرکت تهیه و نشر فرهنگنامه کودکان و نوجوانان ؛ ۱۳۷۶
1- ازپرتوهای گاما،ایکس،فروسرخ،رادارچه استفاده هایی می شود؟
الف) از پرتو گاما در فیزیوتراپی و بمباران غده های سرطانی
ب) از
پرتو ایکس در رادیو گرافی و رادیوسکوپی و عکس برداری از قطعات صنعتی جهت اطمینان از
سالم بودن
پ) از فروسرخ به کمک دوربینهای فروسرخ (مادون قرمز) جهت
شناسایی
ت) از پرتوهای رادار جهت ارتباط و شناسایی
2- موارد استفاده پرتوهای ایکس را بنویسید؟
عکس برداری از اجسام و اشیای مختلف در صنعت و پرتو نگاری با پرتوهای ایکس انجام می گیرد.
3- خطرات ناشئ از پرتو گیری ازپرتو ایکس را چگونه می توان کاهش داد؟
از صحفاتی به نام حفاظ از جنس های سرب...بتون یا مواد مناسب دیگر استفاده کرد.
4- علت نامیدن پرتو ایکس چیست؟
به علت اینکه اشعه های نورانی حاصل از تاثیرپرتوهای کاتدی برروی آند فلزی درابتدا نام مشخصی نداشت تحت عنوان مجهول ایکس نامگذاری گردید . دماسنج فرو سرخ
|
تمام جانداران و اجسام بی جان اعم از جامد، مایع و گاز، انرژی گرمایی را
از خود به شکل امواج الکترومغناطیسی با محیط اطراف مبادله می کنند. |
اثرپرتوفروسرخ درخورشیدآینده | |
| |
گوناگون- تیمی از اخترشناسان حرفه ای با استفاده از رصدخانه فروسرخ
«آریزونا» متشکل از سه تلسکوپ اپتیکی مرتبط، موفق شدند خورشید را در 4میلیارد سال
آینده مجسم کنند. زمانیکه خورشید در آن هنگام تبدیل به یک غول سرخ خواهد شد. در
واقع سه ابزار اپتیکی مرتبط به هم کار یک تداخل سنج بسیار بزرگ و مجهز را انجام می
دهند. اخترشناسان با استفاده از این ابزار توانستند تعداد بسیار زیادی از ستارگان
غول سرخ را مشاهده نمایند. یکی از نتایج مهم این مشاهدات کشف این نکته بود که
ستارگان غول سرخ دارای سطوح متفاوتی می باشند، همچنین تعداد و محل لکه ها نیز در آن
ها پراکنده می باشد. بیش از یک سوم ستارگان غول سرخ مشاهده شده از لحاظ درخشندگی
سطح یکسانی نداشتند، بعبارت دیگر در برخی نقاط از سطح آن ها لکه هایی ابرمانند دیده
می شد که شاید قابل مقایسه با لکه های خورشیدی باشند. به عقیده دانشمندان عامل پدید
آمدن این لکه ها شاید ناشی از موج های تکان دهنده ای باشد که توسط تپیدن ستاره
ایجاد می شود و یا با گذر یک سیاره همدم از نزدیکی ستاره پدید می آید. «سام راگلند»
که مسئولیت این پروژه را برعهده داشته است در این باره می گوید: «در این روش با
استفاده از سه تلسکوپ و روشی تداخل سنجی در عملی بی سابقه، داده های بسیار دقیق و
ارزشمندی را پیرامون ستارگان غول سرخ در دور دست های کهکشان بدست آوردیم. در حقیقت
ما با این کار به آینده خورشید نگریسته ایم. باور عادی ما از ستارگان این بوده که
آنها باید بصورت یک توپ گازی متقارن باشند. اما بیش از 30درصد از ستارگانی که ما
روی آن ها تحقیق و بررسی انجام داده ایم دارای شکلی نامتقارن و ناموزون می باشند.
این موضوع حاکی از آنست که این ستارگان در مراحل پایانی عمر خود دچار دگرگونی شده
اند. این درست زمانی است که خورشید تبدیل به یک سحابی سیاره نما خواهد شد.» از جمله
مزایای دیگر این تحقیقات که توسط «راگلند» و همکارانش صورت گرفت، اثبات این موضوع
بود که با بکارگیری چند تلسکوپ اپتیکی مرتبط به جای یک ابزار بزرگ، می توان تصاویری
با وضوح بسیار بالا حتی بسیار بهتر از موارد قبلی بدست آورد. در حال حاضر دانشمندان
مشغول بررسی امکان بکارگیری پنج و یا حتی شش تلسکوپ فروسرخ بطور مرتبط می باشند.
پروفسور «لی آن ویلسون» از دانشگاه ایالتی «آیوا» که مسئولیت ثبت و نگارش این
تحقیقات را برعهده داشته است، می گوید: «استفاده از سه تلسکوپ گام بسیار بزرگی در
زمینه رصد های اپتیکی می باشد. زمانیکه شما از چنین ابزارهایی استفاده می کنید، نه
تنها می توانید اندازه یک ستاره را بیان کنید، بله می توانید متقارن بودن و یا عدم
تقارن آن را نیز تشخیص دهید. اگر ما از تلسکوپ های بیشتری استفاده کنیم قادر خواهیم
بود تا تصویری حقیقی از این ستارگان بدست آوریم.» «راگلند» و «ویلسون» بطور مشترک
از سازمان فضایی ناسا و فرانسه نتیجه تحقیقات خود را ارائه دادند که توسط «ژورنال
اخترفیزیک» نیز تایید شده است. تداخل سنج ها با ترکیب نور های دریافتی سه تلسکوپ،
جزئیات بیشتری را به نمایش می گذارند. می توان اینگونه تصور کرد که تلسکوپی به
بزرگی فاصله سه تلکسوپ از یکدیگر پدید می آید. در ستاره شناسی رادیویی به دلیل بلند
بودن طول امواج رادیویی گسیل شده(چند سانتی متر تا چند متر) نمایان ساختن تفاوت های
بسیار ناچیز طول موج ها در زمان دخول نور در تلسکوپ های مختلف بسیار ساده است. در
حالیکه تداخل سنجی فروسرخ برای امواجی که طول آن ها در حدود یک ونیم میکرون و یا یک
صدم میلیمتر است، کار را بسیار مشکل می کند. این طول موج ها در مقایسه با طول موج
های رادیویی چیزی در حدود یک میلیون بار کوچک تر هستند. |
طیف اشعه ایکس:
اشعه تولید شده به وسیله لامپ اشعه ایکس یک طول موج ندارد. بلکه شامل گستره ای از طول موج هاست. پرتوهای ایکس به وسیله دو نوع فرایند تولید می شوند:
شتاب منفی الکترون ها در موقع برخورد با انتهای ماده هدف پرتوهای ایکسی با طول موج های متفاوت تولید می کند. این پرتو "سفید" یا نوار پیوسته فرکانس ها در طیف اشعه ایکس را به عنوان تابش ترمزی می شناسند.
برخورد الکترون با اتم هدف موجب جابه جایی الکترون مداری در اتم هدف و راندن آن به حالت پرانرژی تری می شود. این عمل را برانگیزش می نامند.
هنگامی که الکترون مداری پرانرژی به موقعیت مداری نخستین خود برمی گردد، رها شدن انرژی به صورت گسیل پرتوی با فرکانس خاصی خواهد بود. این پرتو شدت خیلی بیشتری نسبت به پرتو "سفید" زمینه خواهد داشت.
معمولا برای هر ماده هدف معینی بیش از یک طول موج اشعه ایکس وجوددارد. طول موج پرتو تولید شده به وسیله لامپ اشعه ایکس ، حدپایینی دارد که با ولتاژ لامپ نسبت عکس دارد. کمترین طول موج برحسب نانومتر (nm) از رابطه زیر به دست می آید. که در آن V ولتاژ لامپ می باشد. λmin=1239.5/
پرتو حد پایینی طول موج طیف ، بیشترین اهمیت را در پرتو نگاری دارد. زیرا توانایی نفوذ آن بیشتر است.
مشخصه های بارز اشعه ایکس:
بزرگی جریان لامپ بر پخش طول موج اشعه ایکس تولید شده تاثیر ندارد. اما بر روی شدت پرتو موثر است.
طول موج اشعه ایکس یا اشعه گاما بسیار مهم است. با کاهش طول موج ، نفوذپذیری پرتو به درون محیط افزایش می یابد. به بیان دیگر در مقایسه با پرتوی با طول موج بزرگتر ، پرتوی با طول موج بسیار کوتاه قادر به نفوذ به ماده معینی با ضخامت بیشتر و یا چگالی بیشتر خواهد بود. بنابراین ، اگر حداقل طول موج پرتو تولید شده با افزایش ولتاژ لامپ کاهش یابد، نفوذپذیری پرتو افزایش خواهد یافت.
بررسی کمی اشعه ایکس:
پرتو ناشی از لامپ 200 کیلوولتی به درون فولادی به ضخامت حدود 25mm نفوذ می کند.
اگر ولتاژ لامپ به 1Mv افزایش یابد، پرتو به درون فولادی به ضخامت حدود 130mm نفوذ خواهد کرد.
حد بالای عملی برای لامپ های اشعه ایکس رایج در حدود 1000Kv است و این امر سبب تولید اشعه ایکس با کوتاهترین طول موج می شود. این پرتو انرژی فوتونی تقریبا برابر 1Mev دارد.
پرتو ایکس با انرژی فوتونی تا 30Mev را با استفاده از الکترونهای پرانرژی «الکترونهای سریع) بوجود آمده به وسیله مولد واندوگراف شتابدهنده خطی یا چشمه بتاترون می توان تولید کرد.
نفوذپذیری اشعه ایکس:
نحوه تولید اشعه ایکس :
پرتوهای ایکس را به وسیله بمباران هدفی فلزی با باریکه ای از الکترونهای سریع تولید می کنند. قطعات اصلی لامپ اشعه ایکس شامل کاتد برای گسیل الکترونها و آند به عنوان هدف می باشد که هر دو درون لامپ خلا جای گرفته اند. با توجه به میزان نفوذ اشعه ایکس و فرکانس مربوطه اش از لامپ های اشعه ایکس متنوعی در کارهای تحقیقاتی ، پزشکی ، صنعت و ... استفاده می کنند.
نفوذپذیری پرتوهای ایکس تولید شده از پرتوهای گاما کمتر بوده اما برای پرتوهای ایکس تولید شده در لامپهای اشعه ایکس به وسیله چشمه های پرانرژی در خصوص فولاد نیز دیده می شود. باید توجه کرد که بیشترین ضخامتهای استفاده از زمانهای پرتودهی چند دقیقه ای و فیلمی با سرعت متوسط می توان مورد بررسی قرار داد. مقاطع ضعیفتر را با استفاده از زمانهای پرتودهی طولانی و فیلمی با سرعت زیاد می توان بازرسی کرد.