چرا انرژی هسته‌ای
طی سه دهه گذشته با توجه به روند رو به رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی در ایران، استراتژی بهره‌برداری از منابع فسیلی از دو عامل محدودکننده متأثر شده است:
از یک طرف، ارتقای سطح زندگی و برنامه‌های بهبود شاخص‌های اقتصادی نیازمند تأمین روند تقاضای صعودی انرژی در تمامی بخش‌های خانگی و صنعتی داخلی می‌باشد و از طرف دیگر، اقتصاد ملی وابسته به درآمدهای نفتی است که رهائی از این دو عامل متضاد موجب ایجاد یک استراتژی درازمدت و تجدیدنظر در روند استفاده بی‌رویه از منابع فسیلی شده است.
چند کشور معدود ادعا می کنند که ایران به دلیل دارا بودن ذخائر غنی نفت و گاز نیازی به بهره برداری از انرژی هسته ای ندارد و از اینرو استدلال می کنند که هدف ایران از پیگیری فناوری هسته ای، تولید سلاح هسته ای است. با توجه به دلائل و ملاحظات ذیل اثبات خواهیم کرد که این ادعاها بی اساس بوده و فاقد محتوا می باشند و جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند صرفاً به خاطر داشتن منابع عظیم نفت و گاز، صرفاً متکی به تامین انرژی خود از میان سوخت‌های فسیلی باشد:
- سابقه فعالیت های هسته ای ایران به دوران قبل از انقلاب اسلامی برمی گردد. همان گونه که در فصل دوم به تفصیل بررسی شد، در این دوران موافقت‌نامه های متعددی در زمینه همکاری های هسته ای در حوزه های مختلف بین ایران و کشورهای غربی منعقد گردید.
- این منابع محدود بوده و متعلق به نسل‌های آتی کشور نیز می‌باشد، لذا استفاده بی‌رویه از آن‌ها مجاز نیست.
- استفاده از این منابع در صنایع تبدیلی نظیر پتروشیمی، به مراتب ارزش بیشتری به دنبال دارد.
- نیازهای فعلی ایران به الکتریسیته بسیار بیشتر از حد پیش بینی شده می باشد. ایران با رشد سالانه 6 تا 8 درصد تقاضا برای الکتریسیته و افزایش جمعیتی که تا سال 2025 به 100 میلیون نفر می رسد، نمی تواند صرفاً بر منابع نفت و گاز خود برای تولید الکتریسیته اتکاء نماید.
- مصرف منابع فسیلی در داخل به عنوان سوخت، به شدت ارز حاصل از صادرات نفت خام و گاز طبیعی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. در صورت ادامه روند مصرف انرژی به صورت فعلی، تا چند دهه دیگر ایران به عنوان یکی از واردکنندگان نفت خام و برخی فرآورده‌های مرتبط با آن درخواهد آمد.
- دولت، یارانه‌های پنهان زیادی بابت مصرف سوخت در داخل کشور می‌پردازد که هزینه‌های تولید و توزیع این فرآورده‌های سوختی نیز تأمین نمی‌گردد.
- بالا بودن شدت انرژی در ایران، روند افزایش جمعیت و بالا رفتن تقاضا برای انرژی الکتریکی در بخش های مختلف، ضرورت منطقی کردن قیمت های انرژی و کاهش یارانه های پنهان و تعدیل هزینه های فرصت سوخت های فسیلی را بیشتر آشکار خواهد کرد و در نتیجه، از نظر اقتصادی استفاده از منابع غیر فسیلی به ویژه انرژی هسته‌ای برای تأمین نیرو توجیه بیشتری پیدا خواهد کرد.
- مخالفان برنامه هسته ای ایران استدلال می کنند که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست که ایران الکتریسیته خود را از طریق انرژی هسته ای تأمین نماید و لذا باید از منابع فسیلی استفاده کند. بر طبق تحقیقات انجام شده باید گفت که هزینه تولید برق هسته ای و برق از طریق سوخت های فسیلی قابل مقایسه هستند، صرف نظر از این که سوخت های فسیلی آلودگی های محیط زیستی نیز ایجاد می کنند.
- سؤال اصلی اینست که چرا ایران باید منابع نفت و گاز خود را به صورت بی رویه مصرف نماید، در حالی که می تواند مانند آمریکا و روسیه که از بزرگ ترین تولیدکنندگان سوخت های فسیلی هستند از منابع تجدیدپذیر استفاده نماید.
- کشورها تا حدود زیادی ملزم به اجراء و اعمال قوانین زیست محیطی در جهت بقای کره زمین و محیط زیست آن می‌باشند.
باید توجه داشت که نفت به عنوان منبع انرژی و سرچشمه هزاران کالای دیگر، دارای منابع محدودی در سطح جهان است. از اینرو، محور برنامه‌ریزی اقتصادی کشورهای توسعه یافته، استفاده بهینه از نفت خام از جمله ذخیره‌سازی برای شرایط ضروری به عنوان منبع اصلی مشتقات غیرسوختی و غیرقابل جایگزین از آن و روآوردن به سایر منابع انرژی به‌ویژه انرژی هسته‌ای است. در جهان آینده، قدرت اقتصادی متعلق به بازیگرانی خواهد بود که منابع و سرچشمه‌های انرژی را در اختیار داشته باشند.
با برآوردهای به‌‌عمل آمده و در صورت ادامه روند کنونی مصرف انرژی، تا 15 سال دیگر ایران از جرگه کشورهای صادر کننده نفت خام خارج شده و تمام تولید نفت خام کشور صرف مصرف داخلی خواهد شد. از اینرو، برنامه ریزی در جهت متنوع نمودن سیستم عرضه انرژی در بلندمدت به عنوان یکی از سیاست‌های راهبردی بخش انرژی جمهوری اسلامی ایران قلمداد گردیده و با توجه به کارآیی بهینه فناوری هسته‌ای، گسترش بهره‌برداری از این فناوری یکی از الزامات محسوب می گردد. در چنین شرایطی، دسترسی به انرژی هسته‌ای "نیاز امروز و ضرورت اجتناب‌ناپذیر فردا"، است.
مجموعه دلائل مذکور، اتکای سیستم عرضه انرژی در ایران به سوخت‌های فسیلی را غیرمنطقی ساخته و استفاده از فناوری های جدید از جمله فناوری هسته‌ای را در مقام مقایسه با سوخت‌های فسیلی، رقابتی می‌سازد. ذکر این نکته نیز ضروری است که یکی از اصلی ترین مباحثی که در اقتصاد انرژی مطرح می شود موضوع ترکیب انرژی است که بر اساس آن هیچ کشوری سعی نمی کند از لحاظ استراتژیک انرژی مورد نیاز خود را فقط از یک منبع تأمین کند، حتی اگر در آن کشور به فراوانی یافت شود.
گردآوری: مژده اصولی
